به بهانه روز فرار شاه؛

26 دي ماه، سالروز فرار تاريخي شاه مخلوع ايران

به گزارش سلام لردگان؛ ساعت دو بعد از ظهر 26دي ماه بود که خبر فرار شاه از راديو پخش شد، فرياد شادماني مردم ايران به هوا رفت، چراغ اتومبيل ها روشن شد، برف پاک کن ها به رقص درآمدند، بوق ها به راه افتاد، و غلغله شهر هاي ايران را برداشت.برخي عکس شاه را در اسکناس درشت پانصد توماني و هزار توماني سوراخ کرده بودند و بر دست گرفته بودند. جمعي نيز عکس هاي حضرت امام خميني (ره) را بين سرنشينان اتومبيل ها پخش مي کردند.

 

 پس از شکست جمشيد آموزگار، جعفر شريف امامي و ازهاري در اداره کشور و مهار كردن خشم و نفرت مردم نسبت به حکومت پهلوي، شاه آخرين تير خود را رها كرد و سعي كرد با انتخاب يكي از اعضاي جبهه ملي كه به ظاهر از مخالفان شاه باشد، خشم مردم را فرو نشاند. به همين جهت شاپور بختيار به شرط گرفتن اختيارات كامل و خروج شاه از كشور بعد از راي اعتماد مجلس به دولت، نخست وزيري را پذيرفت.

سرانجام در روز 26 دي 1357 محمد رضا شاه مجبور شد ايران را به سمت کشور مصر ترك كند، و اين در حالي بود كه حتي نزديك ترين حاميان و اربابانش هم از پذيرفتن او امتناع كردند.

روايت فرح از فرار
جريان اين فرار از زبان فرح ديبا همسر شاه كه در آخرين روزهاي حضور شاه در ايران در كنار او و همسفر او در خروج از كشور بوده است، اينچنين نقل شده است:
"عزيمت اشك آلوده محمدرضا و من در 26 دي ماه 1357 انجام شد. دخالت امريكا در امور داخلي ايران به اندازه اي رسيده بود كه ديگر حتي ما را هم در جريان امور قرار نمي دادند، مثلا ژنرال رابرت هايزر مدتها بود به ايران آمده و فعاليت مي كرد در حالي كه ما اصلا اطلاع نداشتيم. وقتي محمدرضا فهميد ژنرال هايزر در تهران است بيشتر مشكوك شد و به من گفت: به محض اخذ راي اعتماد توسط بختيار كشور را ترك خواهيم كرد. ما در روزي كه بختيار به مجلس رفته بود در فرودگاه بوديم و جريان مجلس را از طريق تلفن بي سيم گوش مي كرديم."

 
وقتي شاه مجبور به فرار شد
گسترش موج اعتصابات، کشور را به حال فلج کامل در آورد و درآمد ارزي کشور به صفر رسيد. تا جايي که شاه براي خروج از بن بستي که در آن گرفتار شده بود به رهبران جبهه ملي روي آورد و قبل از همه دکتر غلامحسين صديقي را براي مقام نخست وزيري در نظر گرفت. دکتر صديقي پس از يک هفته مطالعه و مشورت، پاسخ ردّ داد تا اينکه شاه از شاپور بختيار دعوت کرد. بختيار اين پيشنهاد را به شرط گرفتن اختيار کامل و خروج شاه از کشور بعد از رأي اعتماد مجلس به دولت پذيرفت. شاه ناگزير، تمام شرايط را پذيرفت.

شاه پس از عدم موفقيت دولت نظامي ازهاري در برقراري نظم و آرامش و رفع اعتصاب ها که اقتصاد کشور را فلج کرده بود، راه ديگري جز خروج از کشور نداشت. تشريفات مربوط به خروج شاه خصوصي و غيررسمي بود. مشايعت کنندگان، نخست وزير، رؤساي مجلسين، وزير دربار، رييس ستاد ارتش و گروهي از مقامات وابسته به دربار بودند. فرودگاه مهرآباد در محاصره يگان هاي گارد شاهنشاهي بود. در ساعت يازده و نيم صبح، شاه و همسرش، با يک هليکوپتر وارد فرودگاه شدند.


به استراحت احتياج دارم!
شاه در مصاحبه کوتاهي به خبرنگاران گفت: «مدتي است احساس خستگي مي کنم و احتياج به استراحت دارم. ضمناً گفته بودم پس از اين که خيالم راحت شود و دولت مستقر گردد، به مسافرت خواهم رفت. اين سفر اکنون آغاز مي شود و تهران را به سوي آسوان در مصر ترک مي کنم. امروز با رأي مجلس شوراي ملي که پس از رأي سنا داده شد، اميدوارم که دولت بتواند هم به جبران گذشته و هم در پايه گذاري آينده موفق شود.»
در آخرين روزها همسر شاه يعني فرح کوشيد تا موافقت شاه را به استعفا از مقام سلطنت و تفويض مقام نيابت سلطنت به او، طبق قانون اساسي جلب نمايد. اما شاه نپذيرفت و گفت اين کار مشکلي را حل نخواهد کرد. سرانجام شاه روز 26 دي 1357، فرار را بر قرار ترجيح داد. از اعضاي خانواده ي سلطنتي تنها فرح مانده بود که او نيز همراه همسرش از ايران خارج شد. فرح ديبا در خاطرات خود اينچنين آورده است: "محمدرضا از آن كه مجبور به ترك وطن شده بود به شدت متاثر و ناراحت بود ساعت از يك بعد از ظهر گذشته بود كه ما در ميان بدرقه دكتر شاهپور بختيار (نخست وزير) دكتر جواد سعيد (رئيس مجلس شوراي ملي) دكتر علي قلي اردلان (وزير دربار) و فرماندهان عالي رتبه ارتش و گروهي از رجال و شخصيت هاي مملكتي فرودگاه مهر آباد تهران را ترك گفتيم. "

او ادامه مي دهد: "محمدرضا در گفتگوي كوتاهي كه پاي پلكان هواپيما با خبرنگاران انجام داد گفت: براي چند روز استراحت به اسوان (مصر) مي رود او اضافه كرد همان طور كه در موقع تشكيل اين دولت گفته بودم مدتي است كه احساس خستگي مي كنم و احتياج به استراحت دارم ضمنا گفته بودم بعد از اين كه خيال ما راحت شود و دولت مستقر شود به مسافرت خواهم رفت و اين سفر اكنون آغاز مي شود. امروز با راي مجلس شوراي ملي كه پس از سنا داده شد اميدوارم كه دولت بتواند هم در جبران گذشته و هم در قانون گذاري آينده موفق شود و براي اين كار ما مدتي به همكاري و حسن وطن پرستي به معناي اشد كلمه احتياج داريم سخن ديگري غير از حفظ مملكت و انجام وظيفه بر اساس ميهن پرستي ندارم.."

ماه‌ها بود خواب راحت نداشتيم
فرح در بخش ديگري از خاطراتش مي گويد: "محمدرضا بيم آن را داشت كه ما به سرنوشت ژنرال داوود خان رئيس دولت افغانستان ـ كه به اتفاق تمام اعضاي خانواده اش اعدام شد ـ دچار شويم. خوشبختانه محمدرضا با پيش بيني درست از ماه ها قبل همه اعضاي خانواده ديبا و پهلوي را به خارج فرستاده بود فرزندانم در امريكا بودند بيشتر اعضاي خانواده محمدرضا هم به جز والاحضرت شمس و شوهرش در امريكا بودند و جايشان امن بود. اما من و محمدرضا ماه‌ها بود از وحشت اين كه به دست انقلابيون بيفتيم خواب راحت نداشتيم".
 

و اين چنين شد که ساعت حدود چهار بعد از ظهر روزنامه هاي اطلاعات و کيهان با تيتر "شاه رفت" منتشر شدند. تيتر روزنامه ها از هميشه درشت تر بود. مردم روزنامه ها را بر سر، دست گرفته بودند و به يکديگر نشان مي دادند. برخي بين کلمه "شاه" و "رفت" ابرو باز کرده، با دست کلمه "در" را اضافه کرده بودند. در نتيجه تيتر روزنامه ها به صورت " شاه در رفت" خوانده مي شد.


انتهاي خبر/630 ل